Birey çocukluğundan yaşlılığa kadar gelişen yaşam çizgisinde farklı dönemlerden geçer. Ergenlik dönemi de bu süreçlerden biridir. Ergenlik dönemi; fizyolojik, psikolojik ve sosyal bir gelişme, olgunlaşma süreci olup, 12-22 yaşları arasını kapsar ve bireyin kimlik kazanımı ile son bulur. Ergenlik dönemini bu şekilde sınırlasak bile, dönemin başlangıcı ve bitişi konusunda kesin bir zaman vermek zordur.

Ergenlik döneminde birey fiziksel, bilişsel, sosyal ve duygusal açıdan birçok değişim yaşar. Bu dönemde yaşanılan değişimlerde genel olarak benzerlikler gözlemlesek bile, gelişim dönemlerinde bireysel farklılıklar mevcuttur. Aynı yaştaki iki birey bu süreci iki farklı şekilde geçiriyor olabilir. Ergenlik döneminin rahat atlatılması ve baş etme becerilerinin gelişmesi birçok faktöre bağlıdır. Bu faktörler arasında en kritik olanı ise aile içindeki iletişim ve anne babanın bireye sergilediği yaklaşımdır.

Ergenlik Dönemi Özellikleri

1)Fizyolojik Özellikler; boy uzaması, kilo artışı, deride yağlanma, sivilce çıkması, ter salgısının artması, kasların gelişimi

2)Duygusal Gelişim; bireyin duygularını fark edebilmesi, duygularını amaçları doğrultusunda harekete geçirebilmesi, başkalarının duygularını anlayabilmesi

3)Sosyal Gelişim; iletişim becerilerini geliştirerek toplum içinde uyum sağlaması ve kendi içinde uyumu sürdürebilmesi, olumlu ve olumsuz duygularını sağlıklı biçimde ifade edebilmesi

Ergenlik Döneminde Görülen Ruhsal Değişiklikler

• Kimlik arayışı
• Bağımsızlık arayışı
• Duygusal dalgalanma
• Yalnız kalma isteği
• Çalışma isteksizliği
• Bir gruba ait olma isteği

Ergenlik dönemindeki bireylerin ebeveynlerinin şikayetleri genellikle şu şekildedir:

• Asi, huysuz ve hırçın
• Alıngan, karamsar, ters
• Ders çalışmıyor
• Süse düşkün
• Tv, telefon, tabletle çok vakit geçiriyor
• Çabuk üzülme/sinirlenme
• Aşırı hayalperest olma, duyguların yoğunluğunda artış
• Olur olmaz her şeyi sorun yapma

Bu Süreçte Anne-Baba Nasıl Bir Tutum İçinde Olmalıdır?

• Öncelikle aile içi iletişimizin iyi olması ve ebeveynler alt sistemi içinde sürekli paylaşım içinde olmanız gerekmektedir çünkü sağlıklı aile örüntülerinde değişikliklere uyum daha hızlı ve iyi sağlanmaktadır.
• Ailenin ergenlik döneminin özelliklerini iyi bilmesi gerekir, keza bilmediğimiz şeyi anlamakta ve anlayış göstermekte zorlanabiliriz.
• Ailedeki çocuk rolün, yetişkin role dönmesi beklenir.
• Ailedeki söylemlerin “Sen daha çocuksun, bu işlere karışma” ve “Kocaman insansın sorumluluklarını yerine getir” gibi çelişki içermemesi gerekir.
• Birey gibi davranmak ve bu noktada sabırlı davranmak gerekir.
• Kabul görme isteği içinde olan birey, anne-babadan aşırı baskı ve tutarsız tavır görürse akran grubuna yönelme yaşayabilir.
• Bu dönemdeki bireylerde bağımsız olma isteğine karşı ailenin desteğine ihtiyaç duyma, yalnız kalma isteğine karşı grup içinde olma arzusu gibi birçok duygusal kararsızlık öfkeye yol açabilir.
• Aile öfkenin ergenlik dönemi özelliklerinin doğal bir sonucu olduğunu bilmelidir, öfke patlaması sırasında bireyin öfkesinin geçmesini beklemeli ve daha sonra bireyi dinleyip, duygularını anlamaya çalışmalıdır.
• Bireyin şikayetlerini dinleyip, hangi konularda haklı olduğu ve hangi konularda mantıksız talepleri olduğu birlikte konuşulmalıdır. Bu konuşmanın doğrultusunda da aile içi kurallar revize edilmelidir.
• Bireyin yaptığı bir hata konuşulurken, ebeveynler karakteri değil davranışı konuşmalı ve eleştiriyi yıkıcı değil yapıcı bir şekilde yapmalıdır.
• Dağınıklık, sorumsuzluk gibi olumsuz davranışları sürekli hatırlatmak, o davranışı ortadan kaldırmamakta aksine yerleşmesine sebep olmaktadır. Bu sebeple bireylere onlara güvendiğimizi göstermek için sorumluluklar verebiliriz.

Aileler ergenlik dönemindeki bireylerin kendi kimliklerini kanıtlamasına fırsat verilmelidir. Etkili iletişim, ilgi, koşulsuz sevgi ve anlayışlı bir yaklaşımla birçok çatışmayı önleyebilir ve ılımlı bir atmosfer yaratabiliriz.

Kaynakça

Alisinanoğlu, F. (2002). Gençlik Dönemi Özellikleri ve Genç Anne-Baba İletişimi. Eğitim ve Bilim, 27(123), 62-63.

Koç, M. (2004). Gelişim Psikolojisi Açısından Ergenlik Dönemi ve Genel Özellikleri. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(17), 231-256